Pracownicze Plany Kapitałowe PPK to wspierany przez Państwo system długoterminowego oszczędzania, głównie na cele emerytalne. Program ma na celu przede wszystkim skłonić Polaków do oszczędzania na własne emerytury.
Sam program PPK jest dobrowolny, ale zapisany zostaniesz automatycznie. Rezygnacja z PPK jest możliwa w każdym momencie, tak samo jak ponownie zapisanie się do programu. Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych weszła w życie 1 stycznia 2019 roku, jednak ostatnie przedsiębiorstwa dołączą do systemu na początku 2021 roku. Proces wdrożenia PPK będzie przebiegał stopniowo. Początkowo do programu dołączą największe przedsiębiorstwa, a następnie stopniowo będą dołączane mniejsze. W styczniu 2021 r. już docelowo każdy pracodawca będzie miał utworzone PPK.
PPK a OFE – najważniejsze różnice
Przede wszystkim porównywanie PPK do OFE nie ma sensu. Rozumiem ludzi, którzy nie ufają “państwowemu” systemowi po reformie OFE, ale moim zdaniem wynika to przede wszystkim z mamienia ludzi bogactwami (przez instytucje prowadzące OFE) oraz niezrozumienia instrumentu.
OFE od początku było częścią tzw. 2 filaru emerytalnego. W założeniu był on obowiązkowy i połączony ze składką emerytalną odprowadzaną do ZUS (ponad 30% tej składki trafiało do OFE). Niestety ludzie przeprowadzajacy reformę ZUS (z 1999 roku) niedoprecyzowali pewnych aspektów.
Teoretycznie OFE było dziedziczone, dalej jednak było częścią składki emerytalnej, która była (zawsze) zarządzana przez państwo. Dodatkowo ustawodawca nie określił w jaki sposób środki z OFE mają być wypłacane na emeryturze.
Pierwszą wątpliwość rozstrzygnął Sąd Najwyższy już w 2008 roku, stwierdzając że środki w OFE należą do państwa. W uzasadnieniu Sąd podał, że wkładka odprowadzana do OFE była częścią składki na ubezpieczenie emerytalne, potrącanej i przekazywanej do ZUS.Wyrok ten potwierdził to kilka lat później Trybunał Konstytucyjny. Oczywiście uzasadnienie wyroku jest skomplikowane, ale skrócić je można do faktu, że OFE było częścią składki emerytalnej, a nią zarządza państwo.
To z resztą na podstawie tych wyroków została dokonana reforma OFE. Drugi aspekt (wypłacanie pieniędzy na emeryturze) również został usankcjonowany w okolicach roku 2008. Założono, że w momencie przejścia na emeryturę pieniądze z OFE zostaną przelane do ZUS i powiększą kwotę od której wyliczana jest emerytura. Taki system zasadniczo obowiązuje do dzisiaj.
Reforma OFE w skrócie polegała na tym, że część środków inwestowanych w obligacje państwa zostały przekazane do ZUS. W ten sposób na papierze zmniejszono deficyt budżetowy. Z punktu widzenie obywatela nic się jednak nie zmieniło.
Obywatel nigdy nie miał swobodnego dostępu do środków zgromadzonych w OFE. “Odzyskać” można je było tylko w wypadku śmierci – jako spadek. Pieniądze z OFE zostały przeniesione na subkonta w ZUS. One również są dziedziczone.
Oznacza to, że wszystkie pieniądze, które kiedykolwiek wpłaciliście na OFE (lub wpłacilibyście) dalej podlegają dziedziczeniu – nic się nie zmieniło. Zmieniła się jedynie zasada wyliczania “zysku”.
PPK jest częścią tzw. III filaru emerytalnego.
Do tzw. 3 filaru również IKE oraz IKZE. Istotna różnica jest taka, że uczestnictwo w tych instrumentach jest dobrowolne. Środki zgromadzone na koncie są PRYWATNE i w każdej chwili można je wypłacić. Oczywiście przedwczesna wypłata wiąże się ze stratą pewnych bonusów – każdy instrument posiada inne. W końcu mają one zachęcać do oszczędzania “na starość”.
W przypadku PPK mamy ekspozycję na różne instrumenty finansowe (ustawa określa limity dla określonych instrumentów w portfelu), czyli możemy inwestować swoje pieniądze (domyślnie 2% pensji brutto).
Jak działa PPK?
Wpłaty na PPK są finansowane z trzech źródeł:
- wpłaty pracownika – podstawowa wpłata to 2% wynagrodzenia – dodatkowo można dopłacić kolejne 2%,
- wpłaty pracodawcy – podstawowa wpłata pracodawcy to 1,5% wynagrodzenia – dodatkowo może dopłacić do 2,5%,
- dopłaty Państwa – jednorazowa dopłata wyniesie 250 zł + 240 zł rocznie.
Warto wiedzieć, że opłaty za prowadzenie funduszu są również niższe niż gdybyś zdecydował się wykupić te same jednostki poza PPK. Tak więc zyskujemy dodatkowe pieniądze (pracodawca + państwo).
Rezygnacja z PPK
W przypadku wcześniejszego zerwania umowy (można to zrobić w każdym momencie) tracisz bonus od państwa, musisz zapłacić podatek Belki od wypracowanych zysków oraz 30% wkładu pracodawcy ląduje w ZUS. Niby niefajnie, ale i tak dostaniemy więcej niż gdybyśmy nie mieli PPK.
Teoretycznie zamiast PPK mógłbyśmy dostać podwyżkę. Rząd zapowiedział już jednak, że nie zamierza tolerować takich “wyborów” stawianych pracownikom. Większość pracodawców nie będzie więc kombinować. Dodatkowo nawet gdyby pracodawca dał nam podwyżkę, to od niej również byśmy musieli zapłacić ZUS oraz podatek dochodowy. Różnica nie byłaby więc duża względem PPK.
Pracodawcy nie wolno nakłaniać ani namawiać nas do rezygnacji z programu.
Jak są inwestowane wpłaty na PPK?
Wszystkie zgromadzone środki zarządzane są w ramach funduszu zdefiniowanej daty właściwym dla jego wieku (im wyższy wiek uczestnika PPK, tym ryzyko inwestycyjne będzie mniejsze – coraz bardziej liczy się utrzymanie wartości kapitału, a nie jego pomnażanie). Fundusze będą inwestować w akcje, obligacje w kraju i za granicą w celu minimalizowania ryzyka.
W ramach PPK będzie wyodrębnionych minimum 5 takich funduszy:
- 60 rok życia (zdefiniowana data) i więcej (udział części udziałowej do 15%, a udział części dłużnej minimum 85% wartości aktywów funduszu)
- 5 lat przed 60 rokiem życia (udział części udziałowej od 10% do 30% wartości aktywów funduszu, a udział części dłużnej od 70% do 90% wartości aktywów funduszu)
- 10 lat przed 60 rokiem życia (dział części udziałowej od 25% do 50% wartości aktywów funduszu, a udział części dłużnej od 50% do 75% wartości aktywów funduszu)
- 20 lat przed 60 rokiem życia (udział części udziałowej od 40% do 70% wartości aktywów funduszu, a udział części dłużnej od 30% do 60% wartości aktywów funduszu)
- Od dnia utworzenia funduszu do 20 lat przed 60 rokiem życia (udział części udziałowej od 60% do 80% wartości aktywów funduszu, a udział części dłużnej od 20% do 40% wartości aktywów funduszu).
Pod część udziałową podlegają przede wszystkim akcje (bardziej ryzykowne), a część dłużna to głównie obligacje, które cechują się mniejszym ryzykiem.
W części udziałowej portfela inwestycyjnego funduszu, ustawodawca przewidział w jakie spółki i w jakim procencie powinny być inwestować zgromadzone środki na rachunku PPK (art. 37 pkt 13). Są to głównie duże spółki z WIG20 i mWIG40.
- co najmniej 40% aktywów w akcje WIG20 (lub instrumenty pochodne)
- co najwyżej 20% w akcje spółek z indeksu MWIG40
- co najwyżej 10% w akcje spółek na GPW spoza indeksów WIG20 i MWIG40
- co najmniej 20% w akcje zagraniczne (notowane na jednym z rynków OECD – innych niż Polska)
Jak i kiedy wypłacane są środki z PPK?
Po ukończeniu 60 roku życia wypłaca się 25% środków posiadanych w PPK, 75% kwoty wypłacona będzie w 120 ratach. To jest domyślny sposób likwidacji środków zgromadzonych w ramach PPK. Inna forma wypłaty (mniejsza liczba rat) wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od zysków kapitałowych.
Wcześniejsza wypłata środków z PPK
Środki gromadzone przez uczestnika PPK są jego prywatną własnością. Oznacza to, że można w dowolnym momencie je wypłacić, bez konieczności podawania przyczyny.
Wypłaty środków przed 60 rokiem można dokonać w określonych okolicznościach.
- przez złożenie wniosku o wypłatę kwoty pomniejszonej o wpłaty pochodzące od Skarbu Państwa oraz 30% wpłat pracodawcy oraz 19% podatek od zysków kapitałowych wypracowanych przez pozostałą część środków, pochodzącą z wpłat pracodawcy oraz wpłat pracownika.
- środki z PPK można przeznaczyć na wkład własny do kredytu na zakup domu lub mieszkania (o ile zwrócisz je w ciągu 15 lat, nie poniesiesz żadnych dodatkowych opłat),
- 25% kwoty można wypłacić w przypadku ciężkiej choroby swojej, małżonka lub dziecka,
- w przypadku śmierci środki są dziedziczone.
Czy warto zostać w PPK – podsumowanie
Pomijając perspektywę pracodawcy, dla którego to są dodatkowe koszty to z punktu widzenia pracownika PPK to same korzyści. Warto zostać w PPK, bo środki, które gromadzisz, mają charakter prywatny i podlegają dziedziczeniu. Uczestnik może wskazać osobę, której chce przekazać środki (nie musi ona należeć do rodziny).
Warto również dodać, że według Instytutu Emerytalnego przeciętny uczestnik programu zyskuje 86 % zwrotu już w ciągu pierwszych 9 miesięcy uczestnictwa w PPK.
Jeszcze raz przypomnijmy, że PPK jest kompletnie innym instrumentem niż OFE. Pieniądze w PPK są bezpieczne i dba o to Komisja Nadzoru Finansowego. Jeśli boisz się, że państwo zabierze Ci te pieniądze, to równie dobrze może je Ci zabrać z Twojego konta bankowego.
Fajnie opisane. Szkoda, że tyle osób się wypisało. W jakimś stopniu PPK mogłoby uratować biedny WIG.
Po OFE będzie ciężko o zaufanie do tego programu
Faktycznie jest to problem. W ankiecie na Wykopie na pytanie “czy zrezygnowałeś z PPK?” 2600 osób odpowiedziało tak, a 900 nie.
Ppk to taki sam produkt jak ikze czy ike, a więc opakowanie na produkt inwestycyjny z 0% podatku jeśli spełniasz odpowiednie warunki przy wypłacie.
Nie wiem czemu ktoś uważa, że ppk jest mniej bezpieczne niż ike/ikze czy ror albo obligacje